Wetenschap versus geloof?

Mijn allereerste schooldag op de universiteit. Een charismatische docent gaf een uitgebreide speech over hoe geloven in God achterhaald is en dat we nu wel beter weten dan die sprookjes van vroeger. ‘‘Steek je hand op als je nog gelooft in zo’n God!’’ riep hij ineens. Enigszins bibberig ging mijn hand omhoog in de volle collegezaal. Voor ik het wist kreeg ik een microfoon onder mijn neus gedrukt om mijn – duidelijk irrationele – keuze even toe te lichten aan de menigte. Het was het begin van mijn reis als christen in de harde wetenschappelijke wereld.

Ik wist van tevoren niet hoe ik eruit zou komen, maar het was duidelijk dat ik móest kiezen. En zo heb ik gedurende mijn studietijd een ware rijkdom ontdekt aan wetenschappelijke argumenten voor het christendom! En via God First ga ik de komende tijd deze met jullie delen. 

Heeft wetenschap het geloof tenietgedaan?
Eerst is het van belang helder te krijgen wat dan de relatie tussen wetenschap en geloof is. Sluit het één het ander uit? Tegenwoordig horen we vaak dat de wetenschap geloof heeft weerlegd en tenietgedaan. Dit is de dominante veronderstelling in onze Westerse maatschappij geworden. Maar is dit wel zo? Ik nodig je uit om vooronderstellingen los te laten en met nieuwsgierigheid en openheid deze blog te lezen.

“Wat we om ons heen zien is juist in lijn met het theïsme: orde, natuurwetten, zekerheden, ratio. Dit is ook de reden dat de wetenschap is opgezet door christenen zoals Bacon, Galileo en Newton.”

Wat is wetenschap?

Er is onder wetenschappers weinig overeenstemming over wat ‘’wetenschap’’ precies inhoudt. Er zijn twee grote verschillen in definitie: 

• ‘Harde’ wetenschap 
  Wetenschap is het onderzoeken van de natuurlijke wereld door middel van waarneming en herhaling. Sommigen hanteren een deze strikte definitie: de empirische wetenschap, oftewel de ‘harde wetenschap’. Deze is erop gericht feiten over de natuurlijke wereld vast te stellen. Het ontstaan van het universum en van het leven op deze planeet valt daarbuiten, omdat we deze gebeurtenissen uit het verleden niet kunnen waarnemen of herhalen in een laboratorium. De empirische wetenschap kan dus niet concluderen of een bovennatuurlijke God wel of niet bestaat, want dat valt simpelweg buiten het onderzoeksveld. Hetzelfde geldt overigens voor de theorie van evolutie.

• ‘Zachte’ wetenschap
  We kennen ook de ‘zachte’ wetenschapsdomeinen zoals de geesteswetenschappen of de geschiedkunde. We geloven bijvoorbeeld dat we dingen kunnen weten over de oude Grieken en Romeinen, ondanks dat we daar niet bij aanwezig waren of deze tijdvakken kunnen reproduceren en testen. De ‘zachte wetenschap’ kent geen absolute feiten zoals de natuurwetten in de harde wetenschap, maar is gebaseerd op bewijsstukken die ons een bepaalde kant op sturen. Hoe meer bewijsstukken we ergens voor vinden, des te hoger de zekerheidsgraad.
  
  In deze categorie vallen ook de bewijzen en argumenten voor of tegen het bestaan van God. Hierbij kan de ene positie dus een hogere zekerheidsgraad hebben dan de ander, naarmate deze meer en/of betere bewijsstukken kan leveren. In de volgende blogs gaan we in op deze bewijsstukken.

 

Een kwestie van filosofie 
Net zoals bij de ‘harde’ wetenschap gebruikt  ‘zachte’ wetenschap data die we vinden in de natuurlijke wereld, maar hierbij zijn interpretaties van de wetenschapper nodig om een bepaalde theorie te vormen. Zo kunnen wetenschappers op basis van dezelfde data met verschillende theorieën komen. En zo is er tussen atheïsten en theïsten geen onenigheid over (door waarneming en herhaling) geverifieerde feiten, maar over de verschillende theorieën. Dit betreft niet langer het domein van de wetenschappelijke feiten, maar van de filosofie.

Zo weten we allemaal dat zwaartekracht bestaat en dat planten zonlicht nodig hebben om te groeien. Dit zijn wetenschappelijke feiten. Hierdoor geven we een andere invulling aan de vraag waarom en hoe deze dingen tot stand zijn gekomen. Het verschil in theorie komt dus voort uit de verschillende overtuigingen en wereldbeelden van de wetenschappers die de onderzoeken doen.

Wat is geloof?

In de afgelopen decennia is de atheïstische materialistische filosofie sterk toegenomen. Materialisme gelooft dat er niets buiten de fysieke wereld bestaat en dat overal slechts natuurlijke oorzaken aan ten grondslag liggen, die we met de wetenschap zullen ontdekken. Dit wereldbeeld zèlf is echter niet wetenschappelijk: er zijn geen bewijzen dat de wetenschap inderdaad alles zou kunnen verklaren, dat het kan functioneren als enige bron van kennis of dat er enkel natuurlijke oorzaken voor alles zouden zijn.

Zoals eerder beschreven is de wetenschap begrensd en kan het geen antwoord geven op de ultieme vragen. In dit wereldbeeld verliezen we belangrijke zaken uit het oog zoals moraliteit, God, de betekenis en het doel van het leven.

“Ook het christelijk geloof wordt vaak op die manier bekeken; als een makkelijk antwoord, een invulling van dat wat we niet weten, het restje waar de wetenschap geen antwoord op heeft.”

Je hebt geloof nodig om atheïst te zijn
Interessant om op te merken, is dat er dus een aanzienlijke mate van geloof nodig is bij de atheïstische visie. Er wordt geloofd dat het universum en het leven zijn ontstaan uit zichzelf, zonder hier wetenschappelijke bewijzen voor te hebben. Er wordt ook geloofd in de wetenschap als enige weg naar kennis over deze beginselen, zonder dat de wetenschap hier daadwerkelijk bekwaam voor is. Deze vorm van geloof is blind geloof. Het is gebaseerd op een filosofie in plaats van op feiten en bewijzen. Ook het christelijk geloof wordt vaak op die manier bekeken; als een makkelijk antwoord, een invulling van dat wat we niet weten, het restje waar de wetenschap geen antwoord op heeft. De Bijbel vraagt zeker geen blind geloof van ons. Dan zou je namelijk evenveel redenen hebben om moslim te worden of hindoe. Het doet echter een appèl op de menselijke ratio, op de logica van oorzaak-gevolg.

Geloof je mijn woorden niet? Kijk dan maar naar mijn daden!
Kijk naar alles om je heen, hoe gedetailleerd het is en hoe alles werkt, is daar geen Schepper voor nodig? Een belangrijke manier die God geeft om de authenticiteit van de Bijbel te testen zijn de profetieën die daarin gegeven worden. Zo kunnen we historisch nagaan dat honderden van deze specifieke voorspellingen in vervulling zijn gegaan, en zien we andere in vervulling gaan in de huidige tijd. Ook Jezus gaf vele bewijzen voor wie Hij is.

Geloof je mijn woorden niet? Kijk dan maar naar mijn daden! Zie bijvoorbeeld Marcus 2:1-12. Op die manier is het christelijk geloof gegrond in bewijs en logica. Op basis daarvan doet de Bijbel zijn autoriteits-claim. Het daagt je uit om vooronderstellingen los te laten en God voor jezelf te leren kennen. 

‘‘Dus naast dat de wetenschap het theïsme ondersteunt met allerlei bewijzen, is het wellicht nog krachtiger om te kunnen stellen dat het atheïsme de wetenschap ondersteunt, terwijl het atheïsme dit niet doet.’’

Zonder God geen wetenschap?

Tot nu toe hebben we wetenschap als uitgangspunt gebruikt en van daaruit gekeken naar geloof, hetzij het atheïstisch of theïstisch geloof. Laten we het nu eens omdraaien. Wanneer we het atheïstisch perspectief als uitgangspunt nemen, waarin alles is ontstaan vanuit chaos en willekeur, zonder intentie en intellect, dan zou wetenschap bedrijven niet mogelijk zijn. Een wereld gebaseerd op chaos en willekeur is niet te toetsen, want bij herhaling zou er steeds iets anders uitkomen. We zouden niet op vaste natuurwetten kunnen stuiten. Zelfs het brein waarmee je nu denkt is niet te vertrouwen; ratio is niet mogelijk gezien het brein slechts willekeurige chemische reacties genereert. 

De werkelijkheid toont ons echter het tegenovergestelde! Wat we om ons heen zien is juist in lijn met het theïsme: orde, natuurwetten, zekerheden, ratio. Dit is ook de reden dat de wetenschap is opgezet door christenen zoals Bacon, Galileo en Newton. Zij wisten dat ze konden bouwen op de orde van de natuur, want ze geloofden in een Schepper van orde en intentie.

Dus naast dat de wetenschap het theïsme ondersteunt met allerlei bewijzen, is het wellicht nog krachtiger om te kunnen stellen dat het theïsme de wetenschap ondersteunt, terwijl het atheïsme dit niet doet. De vooronderstellingen van het atheïsme ondermijnen de betrouwbaarheid van zowel de natuurlijke wetmatigheden als de menselijke ratio en daarmee het eigen wereldbeeld.

Bronnen

Turek, F. (2014). Stealing from God: why atheists need God to make their case. USA: Tyndale House Publishers.